Συντήρηση – στερέωση – ανάδειξη του «Μεγάλου Κλιμακοστασίου»
Το καλοκαίρι του 1901 η ανασκαφική έρευνα του Α. Evans στην ανατολική πλευρά της Κεντρικής Αυλής του ανακτόρου της Κνωσού οδήγησε σε μια εξαιρετικά σημαντική αποκάλυψη: επρόκειτο για το «Μεγάλο Κλιμακοστάσιο», που αποτελούσε τον τρόπο πρόσβασης στην πτέρυγα όπου υπήρχαν – κατά τον Evans – τα διαμερίσματα των βασιλέων. Η πτέρυγα αυτή οικοδομήθηκε μετά την κάθετη κοπή ολόκληρης της ανατολικής πλαγιάς του λόφου.
Το «Μεγάλο Κλιμακοστάσιο» αποτελείται από δύο πτέρυγες κλιμάκων, πλαισιωμένες από κιονοστοιχίες, που επαναλαμβάνονται σε κάθε όροφο. Ένας μεγάλος φωταγωγός, που βρίσκεται στην ανατολική πλευρά και περιβάλλεται από κιονοστοιχία, επιτρέπει τον φυσικό φωτισμό του χώρου. Οι κίονες, που υπήρχαν προς την πλευρά της κλίμακας, ήταν τοποθετημένοι μέσα σε κοίλες βάσεις, σε βαθμιδωτό θωράκιο. Στις δυο άλλες πλευρές, με την επανάληψη των κιόνων στον όροφο, δημιουργούνταν επάλληλες βεράντες, όπως αυτή που κοσμείται με το αντίγραφο της «Τοιχογραφίας των Οκτώσχημων Ασπίδων». Προς τη νότια πλευρά του φωταγωγού δεν υπήρχαν κίονες, αλλά παράθυρα.
Από το σύνολο του «Μεγάλου Κλιμακοστασίου» υφίστανται σήμερα τέσσερις κλίμακες. Από αυτές οι δυο ανώτερες έχουν αναστηλωθεί από τον Α.Evans, ενώ οι δυο κατώτερες διατηρούνται όπως βρέθηκαν.
Άξιο παρατήρησης είναι το ευρύ πλάτος, το χαμηλό ύψος και η ελαφρά κλίση των βαθμίδων, που καθιστούν ιδιαίτερα άνετη την άνοδο και την κάθοδο.
Οι φθορές, που άρχισαν να εμφανίζονται αμέσως μετά την ανασκαφή της θαυμάσιας, αλλά τόσο εύθραυστης υπόγειας κατασκευής του Κλιμακοστασίου, επέβαλαν την ανάγκη άμεσης προστασίας και συντήρησής του.
Ο Th. Fyfe, συνεργάτης του Α. Evans, ανέλαβε αρχικά την αποκατάσταση του χώρου, τη συντήρηση των τοιχοδομιών και την τοποθέτηση νέων ξύλινων δοκαριών, εκεί όπου υπήρχε ο αρχαίος ξύλινος σκελετός. Ωστόσο, όλα αυτά σύντομα αποδείχθηκαν ακατάλληλα, κυρίως λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών.
Στη συνέχεια, το 1904-5, αντίστοιχες εργασίες ανέλαβε ο αρχιτέκτονας Ch. Doll. Αντικαταστάθηκαν τότε τα ξύλινα υποστυλώματα, οι ξύλινοι κίονες έγιναν λίθινοι, τα αρχιτεκτονικά μέλη των ανώτερων κλιμάκων επανατοποθετήθηκαν στην αρχική θέση τους, οι οροφές των πτερύγων των κλιμάκων και του κατώτερου «Ανατολικού-Δυτικού Διαδρόμου» κατασκευάστηκαν με θολίσκους από τούβλα, που στηρίχθηκαν σε σιδηροδοκούς. Τέλος, αφού αναστηλώθηκε η «Loggia των Οκτώσχημων ασπίδων», τοποθετήθηκε στη θέση του το αντίγραφο της τοιχογραφίας, όπως το αποκατέστησε ο E. Gillieron υιός.
Το «Μεγάλο Κλιμακοστάσιο» από τη δεκαετία του ΄90 δεν είναι επισκέψιμο, λόγω στατικών προβλημάτων και φθορών στις αρχαίες τοιχοδομίες, στους γυψόλιθους, στα μινωικά κονιάματα, αλλά και στις αναστηλωμένες από τον Evans οροφές, κατασκευασμένες κυρίως από θολίσκους με σιδηροδοκούς, αλλά και από οπλισμένο σκυρόδεμα.
Στο πλαίσιο του Γ’ ΚΠΣ έγινε αποκατάσταση των τοιχοδομιών και αντικατάσταση των θολίσκων με σιδηροδοκούς στον κατώτερο «Ανατολικό-Δυτικό Διάδρομο» (ανατολικό τμήμα), συντήρηση της τοιχοποιίας της «Loggia των Οκτώσχημων ασπίδων», αποκατάσταση των χρωμάτων αναστήλωσης Evans, βελτίωση και επέκταση της πορείας των επισκεπτών από τη Loggia έως τον «Διάδρομο του Ζατρικίου».
Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ συντηρήθηκαν οι τοιχοδομίες της πρώτης και δεύτερης κλίμακας του κλιμακοστασίου και του «Ανατολικού-Δυτικού Διαδρόμου», αλλά και οι ασβεστόλιθοι των τοιχοδομιών, που αποτελούν κυρίαρχο δομικό υλικό του «Μεγάλου Κλιμακοστασίου». Επεμβάσεις αποκατάστασης έγιναν ακόμη στα μινωικά επιχρίσματα, καθώς και στους γυψόλιθους. Η κατάσταση διατήρησής τους είχε καθοριστεί από τη χρήση τσιμεντοκονίας, με την οποία έγιναν εκτεταμένες επεμβάσεις στο παρελθόν.
Στο πλαίσιο αυτό συντηρήθηκαν το θωράκιο στη «Loggia των Οκτώσχημων Ασπίδων», και οι πλάκες από γυψόλιθο της ορθομαρμάρωσης του «Ανατολικού-Δυτικού Διαδρόμου». Οι εργασίες περιελάμβαναν μηχανικό καθαρισμό της επιφάνειας και των ρωγμών και συγκόλληση των αποκολλημένων τμημάτων. Στις περιπτώσεις που τα θραύσματα ήταν μεγάλα χρησιμοποιήθηκαν και σύνδεσμοι από τιτάνιο.
Οι εργασίες συντήρησης των επιχρισμάτων περιελάμβαναν την αφαίρεση των παλαιότερων επεμβάσεων, τη συγκόλληση και στερέωση των σαθρών και αποκολλημένων τμημάτων, την περιμετρική συγκράτησή τους, την εφαρμογή ενεμάτων για την πλήρωση των κενών και τέλος τον καθαρισμό της επιφάνειας.
Έγινε, επίσης, η αποκατάσταση των χρωμάτων των κιόνων του κλιμακοστασίου, αναστήλωσης Έβανς.
Εργασία πρωτοποριακή όσον αφορά στην τεχνική και στα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν, αλλά και στην εφαρμογή τους σε προϊστορικό μνημείο ήταν η αντικατάσταση των δοκών της οροφής με νέες, από ανοξείδωτο χάλυβα, αλλά και η αντικατάσταση των ίδιων των θολίσκων.
